Bir canlının həyati fəaliyyətinin sona çatması kimi təsvir edə biləcəyimiz ölüm haqqında nə bilirik? Biz öldükdən sonra nə olacaq? Bu, indiki zamanda yaşayan insanların heç vaxt cavab verə bilməyəcəyi sualdır. Ancaq öləndə nə baş verdiyinə gəlincə, elm adamlarının həllinə bir addım daha yaxınlaşa biləcəyi bir sirrdir.

KNN.AZ xəbər verir ki, ölümə yaxın təcrübəsi olan bəzi insanlar tunelin sonundakı parlaq işıqları xatırlayır, yaxınlarının varlığını hiss edir və ya bədənlərinin üstündə üzdüyünü söyləyirlər. Kitablarda və xəbərlərdə oxuduğumuz, filmlərdə izlədiyimiz və ya başqalarından eşitdiyimiz ölümə yaxın təcrübələr mədəni quruluşumuzda dərin yer tutur və şübhəsiz ki, təsəvvürlərimizə təsir edir. Və ən çox rast gəlinənlərdən biri: Ölən kimi həyatımız gözümüzün qabağından keçir.

Oyun dəyişdirən elmi araşdırma, şüurla əlaqəli beyin fəaliyyətinin artdığına dair bəzi sübutlar təqdim edir. Tədqiqata rəhbərlik edən Miçiqan Universitetindən Jimo Borjigin, "Ölüm prosesində disfunksiyalı beyindən canlı təcrübənin yaranması neyroelmi paradoksdur" dedi. "Biz potensial şüurun neyrosiqnallarını gördük" deyir.

Bunun nə demək olduğunu bilmirik, amma bildiyimiz odur ki, beyin fəaliyyəti öldükcə artır.

Bu tədqiqat üçün toxumlar əslində 2007-ci ildə, Borjigin yeni iflic olmuş siçanların beyin fəaliyyətini tədqiq edərkən əkilmişdir. Heyvanlardan üçü təcrübə zamanı gözlənilmədən öldü. Borjigin ölü heyvanlarda qeyri-adi beyin fəaliyyəti aşkar edib.

Nə nəfəs alan, nə də döyülən bu gəmiricilər klinik olaraq ölü idilər, lakin onların beyinləri saniyələr ərzində müxtəlif şüur əlamətləri göstərdi. Bu, onu düşünməyə vadar etdi ki, bizim daimi şüursuzluğa son səyahətimiz əslində yüksək şüurun qısa bir vəziyyətini əhatə edə bilər. "Bu mənə ilişdi" dedi Borjigin. “Mən inandım ki, əgər ürək dayandıqdan sonra beyində nəsə baş verirsə, bu, ölçülə bilən olmalıdır”.

Şüurla bağlı qamma dalğasının aktivliyinin artması müşahidə edilir.

Yeni araşdırma bu yaxınlarda Proceedings of the National Academy of Science jurnalında dərc olunub. Alimlər xəstəxanada EEQ müayinəsi zamanı ürək dayanması nəticəsində dünyasını dəyişən 4 xəstəni müəyyən ediblər. Dörd xəstənin hamısı komada idi və reaksiya vermirdi. Artıq tibbi yardım qeyri-adekvat hesab edilib və ailələrinin razılığı ilə onlar həyat təminatından kəsiliblər.

Tədqiqatçılar həyat dəstəyi dayandırıldıqdan sonra xəstələrdən ölümə qədər beyin fəaliyyəti ilə bağlı məlumatları retrospektiv olaraq təhlil etdilər. Ventilyasiya dəstəyi dayandırıldıqdan sonra xəstələrdən ikisi qamma dalğasının aktivliyini artırdı, ən sürətli beyin fəaliyyəti hesab olunur və şüurla əlaqələndirilir; bununla belə, ürək döyüntülərində də artım olub.

Dr. Borjigin bildirir ki, bu, komada olan xəstələrin "zehni olaraq oyaq olması" ilə uyğun ola bilər.

Fəaliyyət beynin arxa hissəsində şüurlu beyin fəaliyyəti ilə əlaqəli olan “isti zona” adlanan ərazidə aşkar edilib. Bu bölgə əvvəlki tədqiqatlarda yuxu görmə, epilepsiyada vizual halüsinasiyalar və dəyişmiş şüur halları ilə əlaqələndirilmişdir.

Dr. Nüşa Mixaylova izah edib ki, bu iki xəstədə qıcolma olub, lakin ölümlərindən bir saat əvvəl heç bir tutma olmayıb. Həyat dəstək bölməsindən çıxarılan digər iki xəstədə ürək döyüntülərində və beyin fəaliyyətində artım müşahidə edilməmişdir.

Alimlər deyirlər ki, beyin fəaliyyəti subyektiv təcrübə olduğundan, bu fəaliyyətlərin nəyə uyğun ola biləcəyini dəqiq bilmək mümkün deyil. Xəstələr dünyasını dəyişdiyindən onların nələrdən keçdiyini bilmək mümkün deyil. Bu maraqlı nəticələrə baxmayaraq, tədqiqatçılar deyirlər ki, məhdud seçim səbəbindən heç bir qəti nəticə çıxarılmamalıdır.

Dr. Borjigin deyir: "Gizli daxili şüur aktivləşir, xatirələr yaranır, bu, beynin sağ qalma mexanizmi ola bilər, biz bilmirik" deyir.